در دنیای اقتصاد و مالی، مفاهیم حقوق و دستمزد از جمله مسائلی هستند که همواره مورد توجه محققان، کارفرمایان، و کارگران قرار گرفته‌اند. یکی از جنبه‌های مهم حقوق کارگران، مخصوصاً در شرایط استخدام ویژه، مفهوم “حق سنوات” و “پایه سنوات” می‌باشد. این مفاهیم نقش مهمی در تعیین درآمد و حقوق کارگران ایفا می‌کنند و به عنوان ابزارهایی جهت حفظ حقوق کارگران در مقابل شرایط مختلف بازار کار عمل می‌کنند.

حق سنوات به عنوان یک عنصر اساسی در تشکیل دستمزد و درآمد کارگران مورد توجه قرار گرفته و بر اساس استانداردها و قوانین مختلف، به شکل‌ها و روش‌های گوناگون محاسبه می‌شود. در این مقاله از وبسایت رسمی وحید حاجی زاده، به بررسی چگونگی تعریف حق سنوات و نحوه محاسبه آن، همچنین اهمیت پایه سنوات به عنوان یک پارامتر مهم در این محاسبات پرداخته خواهد شد.

در ادامه، به بررسی اصول اساسی حقوق کارگران و نقش حق سنوات در حقوق آنان خواهیم پرداخت. همچنین، تأثیر تغییرات در شرایط بازار کار بر میزان حق سنوات و پایه سنوات را نیز بررسی خواهیم کرد. این مقاله با هدف افزایش آگاهی در زمینه حقوق کارگران و ارائه راهنمایی برای ایجاد سیاست‌ها و استراتژی‌های بهینه در فرایند استخدام و پرداخت حقوق، به مطالعه عمیقی از این مفاهیم می‌پردازد.

همچنین بخوانید: بیمه بیکاری | بررسی شرایط دریافت بیمه بیکاری

سنوات چیست؟

سنوات یا حق مزایا و یا مزایای آخر خدمت یکی از مزایایی است که کارفرما موظف به پرداخت آن به کارگران می باشد. این نوع مزایا جزو امور اجباری بوده که مبلغ آن بر اساس پایه حقوق کارگر تعیین می شود. مبلغ قابل پرداخت این نوع مزایا برابر است با مبلغ یک ماه اخر مزد دریافتی کارگر که باید به او پرداخت شود. در واقع مبلغ این مزایا را در قبال هر یک سال به ازای یک ماه حقوق دریافتی کارگر محاسبه می نمایند. جهت تعیین مبلغ مربوطه، از یک فرمول مشخص و یکسان پیروی می کنند. این فرمول صحیح ترین و مطمئن ترین راه برای تعیین و محاسبه مبلغ این مزایا می باشد که در ادامه آن را شرح خواهیم داد.

پایه سنوات چیست؟

منظور از پایه سنوات حمایت از حقوق و دستمزد کارگران می باشد که مبلغ آن را به صورت ماهیانه به آنان پرداخت می نمایند. مبلغ این مزایا برای افرادی که بیشتر از یک سال به کار مشغول شده باشند در نظر گرفته می شود. در واقع این مبلغ به حقوق کارگران تعلق گرفته و با هدف رفع کمبودها و جبران پایین بودن دستمزد به آنان پرداخت می شود.

تفاوت حق سنوات و پایه سنوات چیست؟

پایه سنوات به صورت ماهانه یا در آخر سال به کارمندان تعلق می‌یابد. این پرداختی، نوعی مزایای جانبی تلقی می‌شود. قبل از سال ۹۲، فقط کارمندان رسمی شرکت‌ها مشمول دریافت پایه سنوات بودند؛ ولی در سال ۹۲، طبق مصوبه جدید وزارت کار، تمام کارفرماهای شرکت‌ها، سازمان‎ها و کارگاه‌ها موظف به پرداخت پایه سنوات به تمام کارمندان چه رسمی و چه غیررسمی شدند. به پایه سنوات پرداختی که در پایان ماه دریافت می‌کنند، حق سنوات ماهانه می‌گویند. پرداخت سنوات معمولا در پایان سال یا پایان قرارداد انجام می‌گیرد.

نکته مهم پرداخت پایه سنوات، اجرای طرح طبقه بندی مشاغل در آن کارگاه یا سازمان است. امکان اجرایی کردن طرح طبقه‌بندی مشاغل در سازمان‌های دارای بیش از ۵۰ نفر وجود دارد. اگر کارگاهی این شرایط را برای اجرایی کردن پرداخت پایه سنوات نداشته باشد، می‌تواند به اصل یک سال شاغل بودن فرد در آن سازمان جهت شمولیت پایه سنوات تکیه نماید.

حق سنوات نوعی پاداش و مزایا تلقی می‌شود که در پایان سال به کارمندان و کارگران به اندازه پایه حقوق اصلی‌شان تعلق می‌یابد. در پرداخت حق سنوات تفاوتی بین کارگران با قرارداد رسمی و غیررسمی وجود ندارد.

حق سنوات به همه شاغلان رسمی، غیررسمی، پاره وقت و تمام وقت تعلق دارد. با توجه به تعریف یاد شده متوجه خواهیم شد که پیش‌شرط تعلق این پاداش به شخص، دریافت پایه سنوات به هر کارمند و کارگر به محض شروع به کار مستحق دریافت پایه سنوات به صورت ماهانه یا سالانه خواهد بود؛ در حالی که کسانی میزان سنوات دریافت خواهند کرد که حداقل یک سال حق سنوات را از کارفرما دریافت کرده باشند یا حداقل یک سال سابقه کاری در شرکت مدنظر داشته باشند.

میزان مزایای سنوات چقدر است؟

برای تعیین میزان سنوات باید بر اساس پایه حقوق اقدام کرد. به همین منظور لازم است پایه مزایای آخر خدمت و پایه حقوق که از سوی شورای عالی تعیین و اعلام می شود را در نظر گرفت. سپس بر اساس میزان کارکرد کارگر آن را در تعداد روز های مورد نظر ضرب می نمایند. لازم به ذکر است که مبلغ پایه این مزایا هر سال

توسط اداره کار تعیین و اعلام می شود. به این معنی که مبلغ پایه هر سال با سال های قبل متفاوت خواهد بود. گفتنی است که مبلغ مورد نظر برای کارگاه های فاقد طرح طبقه بندی مشاغل در نظر گرفته می شود. مبلغ مزایای آخر خدمت در سال 1402 2,100,000 ریال اعلام شده است. باید یادآور شد که برای محاسبه سنوات باید 1 برابر پایه مزایای متعلق به افراد را در نظر گرفت. البته برای تعیین مبلغ مزایای کارگرانی که کمتر از 1 سال با کارفرمای خود همکاری داشته اند باید مطابق فرمول خاصی عمل کرد.

محاسبه سنوات طبق قانون کار

اگر برای شما هم سؤال است که محاسبه سنوات طبق قانون کار چگونه انجام می‌گیرید؟ و پایان کار کارگران چگونه محاسبه می‌شود؟ فرمول محاسبه سنوات کارگران به‌صورت زیر است:

سنوات = حقوق پایه / (تعداد روزهای کارکرد * ۳۶۵ روز)

بدین شکل که برای محاسبه سنوات طبق قانون کار باید تعداد روزهای کارکرد هر فرد را در ۳۶۵ روز سال ضرب کرد و سپس حاصل آن را بر حقوق پایه تقسیم نمود.

لازم به ذکر است که نحوه محاسبه سنوات ۱۴۰۱، ۱۴۰۲، سال‌های پیشین و سال‌های پیش رو نیز بر اساس همین فرمول محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر فرمول محاسبه پایه سنوات در سال‌های مختلف تغییر نکرده و تا زمانی که بخش‌نامه یا قانون مصوبی ابلاغ نشود، فرمول کلی حق سنوات به همین ترتیب باقی خواهد ماند.

به طور کلی پایه سنوات روزانه ۷۰۰۰ هزار تومان است که به همه کارگران پرداخت می‌شود و کارگر بر اساس مدت قرارداد خود، از ابتدای سال دوم از این حق برخوردار می‌شود. البته مدت قرارداد باید بیش از یکسال باشد. همچنین در صورتی که کارگر مشمول طبقه‌بندی مشاغل باشد منطبق با بخشنامه حقوق میزان سنوات او روزانه ۷ هزار و ۵۶۰ تومان افزایش می‌یابد.

کارگران فصلی هم بر اساس مدت زمان کار خود، از سنوات بهره‌مند می‌شوند. توجه داشته باشید که پایه سنوات شامل ۲۱ درصد افزایش حقوق و مزایای سال ۱۴۰۲ نیست.

زمان پرداخت حق سنوات چه زمانی است؟

باید ببنیم با فرض شرایط دوم که در بالا مطرح کردیم، چه زمانی قرارداد همکاری خاتمه یافته و کارفرما باید سنوات را پرداخت نماید.

همان‌طور که در بالا بیان کردیم، بعضی کارفرمایان پرداخت حق سنوات را به اتمام زمان همکاری موکول می‌کنند. یعنی، کارفرما باید حق سنوات را به هنگام ترک کار کارگر پرداخت کند:

• بازنشستگی
• از کار افتادگی کلی
• استعفای کارگر
• اخراج کارگر
• فوت کارگر بیمه شده
• پایان قرارداد همکاری

البته نوع پایان یافتن همکاری در پرداخت حق سنوات تاثیری ندارد. پرداخت حق سنوات، یکی از تعهدات کارفرما در قبال کارگر در زمان پایان کار است.

همچنین بخوانید: نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار | انواع مرخصی در قانون

آیا حق سنوات مشمول مالیات می شود؟

در شرایطی خاص سنوات پرداخت شده به کارگر مشمول مالیات نمی شود. این وضع در شرایطی خواهد بود که کارگر پس از دریافت مزایا همکاری خود را با کارفرما پایان دهد. در غیر این صورت و در حالتی که کارگر و کارفرما همچنان با هم همکاری نمایند، مبلغ مزایای پرداخت شده به کارگر مشمول مالیات خواهد شد.

اگر کارفرما حقوق سنوات را پرداخت نکند، تخلف کرده است؟

حق سنوات از حقوق اجباری فرد شاغل در سازمان است. اگر کارفرمایی در پرداخت این حق کوتاهی کند یا در قرارداد بین خود و کارگر (کارمند)، کارگر را ازاین حق محروم نماید، عملی غیرقانونی انجام داده است. در این شرایط، کارگر می‌تواند به وزارت کار شکایت کند.