در دنیای امروز، اصطلاح “مرخصی زایمان” نه تنها به زنان محدود نشده است، بلکه برای پدران نیز به یک تجربه چند جانبه تبدیل شده است. این مقاله از وبسایت رسمی وحید حاجی زاده به بررسی قوانین و روال‌های دریافت مرخصی زایمان برای مردان می‌پردازد. از مراحل ثبت نام تا جزئیات درخواست، هدف ما در اینجا ارتقاء آگاهی افراد از حقوق و مزایای مرخصی زایمان برای آقایان است.
یکی از سوالاتی که این روزها به طور مکرر از سوی کارکنان شاغل در بخش خصوصی مشمول قانون کار مطرح می‌شود، این است که آیا از مرخصی تولد فرزند برخوردار می شوند یا خیر؟ در واقع، موضوع مرخصیِ پدر شدنِ شاغلان مشمول قانون کار، به یکی از دغدغه‌های کارگران، مدیران عامل و کارفرمایان تبدیل شده است. متاسفانه عدم اطلاع‌رسانی شفاف و جامع در این خصوص باعث شده تا اغلب پدران مشمول قانون کار در بخش خصوصی نتوانند از این حق قانونی خود بهره‌مند شوند.
مرخصی زایمان چیست؟
مرخصی زایمان، یک دوره مجاز استراحتی است که به والدین تعلق می گیرد تا بتوانند به مراقبت و پرورش فرزند تازه به دنیا آمده خود بپردازند. این مرخصی به مادران برای بهبود فیزیکی و روحی پس از زایمان و به پدران جهت کمک رسانی به امور خانواده اختصاص دارد، و به تازه‌واردان به والدگری فرصت می‌دهد تا با تجربه پدری یا مادری خود آشنا شوند.
مرخصی زایمان مردان چیست؟
قانون گذار، در کنار تدابیر حمایتی ای نظیر وام فرزند آوری، جهت رفاه حال زنان شاغلی که صاحب فرزند می گردند، علاوه بر اینکه برای خود آن ها، امکان بهره مندی از مرخصی زایمان را برای مدت مشخصی، مورد پیش بینی قرار داده، این امکان را، برای همسران آن ها که شاغل و کارمند می باشند نیز، پیش بینی کرده است.
بدین ترتیب که مردان، اعم از اینکه شاغل در قوای سه گانه، بخش های دولتی و عمومی غیردولتی باشند یا شاغل در بخش های خصوصی، می توانند، در صورت وجود شرایط مرخصی پدرانی که به تازگی، صاحب فرزند شده اند، از مرخصی تشویقی یا مرخصی زایمان (مرخصی تولد فرزند)، بهره مند گردند.
بدین ترتیب، در پاسخ به این پرسش که مرخصی زایمان مردان چیست؟ باید گفت، مرخصی زایمان برای مردان، مرخصی تشویقی ای است که در راستای حمایت از فرزند آوری و حمایت از نهاد خانواده، برای مدتی مشخص که قانون گذار، در قانون تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، پیش بینی کرده، به افراد بهره مند از شرایط مرخصی پدران تازه فرزند دار شده، اعطا می گردد.
همچنین بخوانید: مساعده حقوق چیست و چگونه میتوان آن را درخواست داد
قانون مرخصی زایمان برای مردان
قانون مرخصی زایمان برای مردان کارمند در شرکت خصوصی و مردان کارمند دولت، متفاوت است و در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص قانونی که قواعد مرخصی زایمان مردان کارمند دولت یا شاغل در قوای سه گانه، بخش های دولتی و عمومی غیردولتی را تعیین می کند، صحبت کنیم.
قانون مرخصی زایمان برای مردان کارمند شرکت های خصوصی، ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392/03/20 می باشد که در تبصره دو این ماده واحده، در خصوص مرخصی زایمان برای مردان تامین اجتماعی، تعیین تکلیف نموده است.
قانون مرخصی زایمان برای مردان کارمند دولت (یعنی مردان شاغل در قوای سه گانه، بخش های دولتی و عمومی غیردولتی)، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396) می باشد که در تبصره ماده 103 خود، درباره شرایط مرخصی زایمان برای پدرانی که به تازگی، صاحب فرزند شده اند، تعیین تکلیف کرده است.
شرایط مرخصی زایمان برای مردان
شرایط مرخصی زایمان برای پدرانی که به تازگی، صاحب فرزند شده اند، شرایط بخصوصی بوده و صرفا کافی نیست که آن ها، کارمند دولت یا بخش خصوصی باشند و همسر آنان، به تازگی، دارای فرزند شده باشد. برای بررسی، شرایط مرخصی زایمان برای مردان، باید موراد زیر را مد نظر قرار داد:
تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392/03/20؛ نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه، به شماره 296/93/7ـ1393/02/14 و دادنامه 1423-1424 دیوان عدالت اداری، صادر شده در تاریخ 17 آذر 1393.
تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392/03/20، مقرر می دارد: ” به دولت اجازه داده می شود، مرخصی زایمان مادران را به نه ماه، افزایش دهد و همسر آنان نیز از دو هفته، مرخصی اجباری (تشویقی) برخوردار شوند.” و نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه، به شماره 296/93/7ـ1393/02/14، مقرر می دارد:
“اولا، عبارت «مرخصی زایمان» مندرج در تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 1392/03/20، ناظر به بانوانی است که شاغل باشند و گرنه، اعطای مرخصی، به بانوان غیر شاغل، بی معنا است. ثانیا، مرجع ضمیر «آنان»، در عبارت «همسر آنان»، در تبصره 2 ماده واحده یاد شده، بانوانی است که از مرخصی زایمان برخوردار می گردند. بنابراین آن دسته از کارکنان مرد که همسر آنان شاغل نمی باشند، در شمول مزایای ماده واحده قرار نمی گیرند.”
دادنامه 1423-1424 دیوان عدالت اداری، صادر شده در تاریخ 17 آذر 1393، نیز، با استدلالی همانند استدلال نظریه مشورتی فوق الذکر، شاغل بودن همسر مردی که درخواست مرخصی زایمان دارد را از شرایط مرخصی زایمان مردان، لحاظ می کند.
بنابراین، شرط شاغل بودن زنان مردانی که مرخصی زایمان می خواهند، همچنین، واجد شرایط بودن آن ها، برای بهره مندی از مرخصی زایمان و تولد فرزند، از شرایط مرخصی زایمان برای مردان است. در ادامه، در خصوص نحوه گرفتن مرخصی زایمان برای مردان، توضیح خواهیم داد.
نحوه گرفتن مرخصی زایمان مردان
پس از توضیح در خصوص قانون مرخصی‌زایمان برای مردان کارمند شرکت خصوصی و کارمندان دولت، همچنین، بررسی شرایط مرخصی پدران، بعد از تولد فرزند، در این بخش از مقاله، قصد داریم درباره نحوه گرفتن مرخصی زایمان برای مردان، صحبت کنیم.
بر اساس قانون مرخصی زایمان برای مردان، چنانچه مردی که به تازگی، صاحب فرزند شده است، قصد داشته باشد از مرخصی تشویقی یا همان مرخصی زایمان (مرخصی تولد)، بهره مند گردد، باید، درخواست مرخصی تولد فرزند خود را به کارفرمای کارگاه یا رئیس واحد اداری خود، ارائه دهد. پس از موافقت کارفرما یا رئیس مربوطه، فرد می تواند، از مرخصی زایمان خود، استفاده نماید.
همچنین بخوانید: نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار | انواع مرخصی در قانون
مدت زمان مرخصی زایمان برای پدران
همانطور که گفتیم، قانون گذار، مرخصی‌زایمان برای پدران را مورد پیش بینی قرار داده است و بدین ترتیب، مردان کارمند، اعم از اینکه کارمند دولت باشند یا کارمند شرکت خصوصی، می توانند از این مرخصی که در متن قوانین مختلف، به آن، مرخصی تشویقی می گویند، بهره مند گردند. در این بخش از مقاله، قصد داریم به تفکیک، در خصوص مدت زمات مرخصی زایمان برای پدران کارمند تابع قانون تامین اجتماعی و یا تابع قانون مدیریت خدمات کشوری، توضیح دهیم:
مدت زمان مرخصی زایمان برای پدران تحت پوشش تامین اجتماعی
مستفاد از تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده مصوب 92، مدت زمان مرخصی زایمان برای پدران (مرخصی تولد فرزند)، دو هفته یا 14 روز می باشد و قابلیت ذخیره با تبدیل به پول را نیز ندارد.
مدت زمان مرخصی زایمان برای پدران شاغل در بخش های دولتی و عمومی غیردولتی
مستفاد از تبصره ماده 103 قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی (1396-1402)، مدت زمان مرخصی زایمان برای پدران (مرخصی تولد فرزند) شاغل در قوای سه گانه، بخش های دولتی و عمومی غیردولتی، سه روز می باشد و قابلیت ذخیره یا تبدیل به پول را نیز ندارد.