سفته نام یک سند تجاری بسیار کاربردی و مهم است که از زمان‌های قدیم تا به امروز در معاملات مختلف، مورد استفاده قرار می‌گرفت. سفته یا فته طلب در واقع مدرکی است که نشان می‌دهد شخصی متعهد به پرداخت مبلغ مشخصی به شخص دیگر است اما زمانی که از سفته ضمانت پرسنل صحبت می‌کنیم، چندان مساله پرداخت مبلغ سفته مطرح نیست. در واقع سفته قرارداد کاری، نوعی ضمانت برای اجرای تعهدات قراردادی محسوب می‌شود.

امروزه دریافت سفته ضمانت پرسنل به عرفی در روابط استخدامی تبدیل شده است و تمام کارفرمایان از نیروی کار انسانی سفته دریافت می‌کنند و به قرارداد استخدامی آن‌ها ضمیمه خواهند کرد. البته با توجه به این مساله که ماهیت سفته، در واقع سندی است که عمل به تعهدات مالی را به عهده ارائه دهنده آن قرار می‌دهد، کارجویان و کارمندان از ارائه سفته به کارفرما اطمینان خاطر ندارند و مساله سفته در قرارداد کار، برای قشر کارجو به یک مساله حساس و نگران کننده تبدیل شده است. در ادامه این مقاله از وبسایت رسمی وحید حاجی زاده، به سوالات مختلف در رابطه با سفته قرارداد استخدام و مسائلی که موجب نگرانی کارجویان شده است می‌پردازیم و درباره آن‌ توضیح می‌دهیم.

همچنین بخوانید: قوانین مهم در قرارداد کار | از اشتباهات رایج در قرارداد کار پرهیز کنید!

سفته چیست؟

سفته یا فته طلب از کلمه استناد گرفته شده و به سندی تجاری گفته می‌شود که بر اساس آن، شخص صادر کننده سفته متعهد می‌شود که مبلغ معینی را که در سفته مشخص می‌شود در زمان مشخص یا عندالمطالبه به فرد گیرنده سفته پرداخت کند. با این حال، این روزها از سفته بیشتر به عنوان ضمانت و تعهد استفاده می‌شود و چک جایگزین سفته در انجام معاملات شده است.

امروزه اکثر افراد در معاملات ترجیح می‌‌دهند از دسته چک استفاده کنند؛ با این حال هنوز هم در معاملات تجاری، استخدام شدن، دریافت وام و … از سفته استفاده می‌شود. یکی از دلایل کاهش محبوبیت سفته این است که ضمانت اجرای سفته تفاوت چندانی با ضمانت اجرای اسناد عادی ندارد؛ در صورتی که ضمانت اجرای چک بسیار مدوم و قانونمندتر است.

آیا درخواست سفته ضمانت پرسنل موقع استخدام قانونی است؟

در حال حاضر بسیاری از کارفرمایان موقع استخدام و امضای قرارداد از کارجویان تقاضای سفته میکنند تا از این طریق، حسن انجام کار و تعهد کارمند را ضمانت کنند.

واقعیت این است که در قانون کار، ماده و تبصره خاصی در مورد اخذ وثیفه و سفته وجود ندارد و همین موضوع باعث مشکلات و اختلاف نظرات زیادی شده است. بنابراین، از نظر قانون درخواست سند ضمانت و سفته از سوی کارفرما، غیرقانونی محسوب نمی‌شود و در صورتی که طرفین قرارداد، یعنی کارگر و کارفرما در مورد ارائه سفته توافق نظر داشته باشند منعی از نظر قانون وجود ندارد. با این حال، بسیاری معتقدند دریافت سفته از کارگر و کارمند به دلیل فشار و نگرانی که به کارگر متحمل می‌شود از نظر اخلاقی و همینطور قانونی چندان پسندیده نیست و در بسیاری از موارد، کارمند تمایلی به این کار ندارد و شاید همین موضوع مانع از امضای قرارداد کار بین آنها شود.

اما یکی از نگرانی‌های کارجویان امکان نقدشوندگی و وصول سفته و احتمال بروز مشکلات مالی در آینده برای اوست. اما اگر برخی شرایط قانونی سفته را رعایت کنید جای هیچ نگرانی نیست و این سفته مشکلی برای شما به وجود نخواهد آورد.

ارائه سفته ضمانت پرسنل بدون قرارداد صحیح است؟

در مواقعی مشاهده شده است که کارفرمایان از امضای یک قرارداد استخدام به صورت مکتوب خودداری می‌کنند و برای یک موقعیت شغلی به صورت شفاهی با شما توافق خواهند کرد اما با این حال، از کارپذیر انتظار دارند که به آن‌ها سفته حسن انجام کار بدهد. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا ارائه سفته حسن انجام کار بدون قرارداد صحیح است و مشکل قانونی برای کارپذیران ایجاد نمی‌کند؟

در پاسخ به این سوال باید به صراحت اعلام کنیم که از دادن سفته به کارفرما بدون قرارداد خودداری کنید.

با اینکه ماده 7 قانون کار، قرارداد کار را یک توافق نامه شفاهی یا مکتوب می‌داند و با استناد به این ماده قانونی، توافقات شفاهی در روابط استخدامی نیز معتبر و صحیح هستند، باز هم ترجیح این است که برای ارائه سفته به کارفرما، حتما یک قرارداد مکتوب امضا کنید و در متن آن قرارداد، به ارائه شدن سفته اشاره داشته باشید. این اقدام از سوءاستفاده‌های احتمالی از سفته جلوگیری می‌کند و همچنین این امکان را ایجاد خواهد کرد که توضیحات و جزئیات تکمیلی شرایط استفاده از سفته به صورت مکتوب در قرارداد ثبت شود.

چه شرایطی حتما باید در سفته ضمانت پرسنل رعایت شود؟

اگر موقعیت شغلی مناسبی پیدا کرده‌اید و کارفرما از شما درخواست سفته ضمانت حسن انجام کار کرده باید چند نکته و مورد مهم را حتما رعایت کنید. با رعایت کردن این قوانین می‌توانید از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کنید و خیالتان از هر بابت راحت باشد. ماده 308 قانون تجارت در مورد سفته و شرایط آن صحبت می‌کند و شرایطی که حتما باید موقع صدور سفته رعایت شود را شرح می‌دهد. از آنجا که سفته استخدام و تضمین حسن انجام کار از نظر ماهیتی با سفته‌هایی که برای انجام معاملات صادر میشود متفاوت است لازم است نکات زیر حتما مورد توجه قرار گیرد:

• مهر یا امضای فرد صادر کننده سفته لازم است.
• تاریخ تاریخ صدور سفته حتما باید نوشته شود.
• مبلغی که صادرکننده باید پرداخت کند به حروف نوشته شود.

نام گیرنده سفته نوشته شود: مشخصات و نام فرد گیرنده سفته مشخص شود و اگر طرف قرارداد یک شرکت حقوقی است نام شرکت نوشته شود. در ضمن سفته می‌تواند در وجه حامل نیز صادر شود.

هیچ وقت سفته سفید امضاء به کارفرما ندهید: در سفته یا در قرارداد کار لازم است حتما علت صدور را مشخص کنید؛ مثلا بنویسید بابت ضمانت حسن انجام کار، بابت تضمین حسن انجام کار، بابت ضمانت قرارداد و … در صورتی که سفته را سفید امضا به کارفرما بدهید و در قرارداد کار نیز اشاره‌ای به سفته نشده باشد کارفرما می‌تواند سفته را نقد کند و شما دلیل و مدرکی دال بر اینکه سفته صرفا برای ضمانت حسن انجام کار بوده نخواهید داشت.

رسید و ته برگ سفته را پیش خود نگهدارید: در صورتی که مشخصات و شرایط سفته در قرارداد ذکر شده باشد نیازی به رسید نیست؛ اما در غیر این صورت حتما از کارفرما درخواست کنید در ازای تحویل سفته به شما رسید بدهد. همچنین ته برگ سفته را جدا کنید و نزد خود نگهدارید؛ زیرا این ته برگ به منزله رسید قانونی و مستند سفته است. در مواردی که کارفرما از استرداد سفته خودداری کنید یا هر مشکل حقوقی پیش بیاید این ته برگ می‌تواند به عنوان ادله و سند در نظر گرفته شود.

از سفته کپی بگیرید: نکته مهمی که بسیاری از کارجویان آن را فراموش می‌کنند کپی گرفتن از سفته است. بعد از اینکه تمام موارد بالا را رعایت کردید و آن را امضا کردید حتما از سفته یک نسخه کپی بگیرید و از کارفرما بخواهید آن را امضا کند. در این صورت، اگر بعدا مشکلی پیش بیاید یا کارفرما به هر دلیلی از استرداد سفته خودداری کند شما دلیل و مدرک محکم و قانونی برای احقاق حق خود خواهید داشت.

همچنین بخوانید: نحوه محاسبه مرخصی در قانون کار | انواع مرخصی در قانون

کارفرما چه زمانی باید سفته را به کارگر یا کارمند عودت دهد؟

سفته ضمانت پرسنل درست یا غلط، صرفا برای ضمانت و تضمین حسن انجام کار توسط کارگر یا کارمند در مدت قرارداد است و لازم است که در قرارداد نیز به سفته و شرایط آن حتما اشاره شود. به این ترتیب، بعد از پایان قرارداد یا در صورت استعفای کارمند، کافرما موظف به استرداد سفته است.

سفته ضمانت پرسنل را چگونه بنویسیم؟ شیوه صحیح نوشتن این سند چگونه است؟

با توجه به توضیحاتی که تا به اینجای مقاله بیان کردیم، متوجه شدیم که ماهیت و کاربرد سفته ضمانت پرسنل با انواع دیگر سفته متفاوت است. بنابراین، شیوه نوشتن و استفاده از آن نیز باید متفاوت باشد. در ادامه اصولی را بیان می‌کنیم که حتما باید در هنگام نوشتن سفته حسن انجام کار در نظر داشته باشید و آن‌ها را رعایت کنید:

• اگر کارفرما هستید، توجه کنید که صادر کننده سفته ضمانت، باید حتما سفته را مهر یا امضا کند؛
• مبلغی که برای ضمانت حسن انجام کار تعیین می‌کنید را به دقت، به حروف و عدد بنویسید؛
• کارپذیران و کارگران در نظر داشته باشند که در سفته قرارداد کار به هیچ وجه نباید تاریخ وصول سفته ذکر شود و فقط باید عبارت «جهت ضمانت حسن انجام کار» را بنویسید؛
• اگر از شما خواستند که سفته در وجه عامل باشد، به هیچ وجه نپذیرید. نام و مشخصات کارفرما، به عنوان فرد گیرنده سفته باید به صورت صحیح و دقیق نوشته شود؛
• به هیچ وجه سفته ضمانت را به صورت سفید امضا (امضا شده، بدون ذکر موارد لازم در آن) به کارفرما ندهید زیرا می‌توانند سفته را با هر محتوایی بنویسند و برای نقد کردن آن اقدام کنند؛
• حتما از سفته‌ای که به کارفرما می‌دهید یک کپی بگیرید و ته برگ سفته را نیز نزد خود نگه دارید.